“Er bestaan vele redenen waardoor je niet stil kunt blijven liggen, ’s nachts.”
Lieke Marsman
Het Vlaams-Nederlands Huis deBuren en de redactie van Het Liegend Konijn hebben de 3e Debuutprijs ‘Het Liegend Konijn’ toegekend aan Lieke Marsman voor haar bundel Wat ik mijzelf graag voorhoud. De officiële uitreiking vond plaats op dinsdag 27 september 2011 in de Nederlandse Ambassade in Brussel.
Uit de toespraak van hoofdredacteur Jozef Deleu “(…) Tot besluit lees ik u graag het verslag van de jury van de Derde Debuutprijs Het Liegend Konijn. De jury bestond uit de dichters Marjoleine de Vos, Erik Menkveld, Willem Thies, Joke van Leeuwen en ikzelf als voorzitter. De jury kwam op 11 juni bijeen te Antwerpen. De bundel “Wat ik mijzelf graag voorhoud” van Lieke Marsman, gepubliceerd door uitgeverij G.A. van Oorschot in Amsterdam, werd uit 27 inzendingen geselecteerd.
In “Wat ik mijzelf graag voorhoud” verschuift Lieke Marsman het brandpunt van haar blik voortdurend. Marsman onderzoekt tastend, speels en beschouwend werkelijkheid en taal. De lezer volgt de dichteres in haar denkbewegingen – hij is getuige, wordt deelgenoot. Dat maakt deze bundel zo intrigerend. Er is een ‘vertrekpunt’ en er is, na vele lussen en wendingen, een ‘uitkomst’ en daartussen gebeurt het gedicht . Het voltrekt zich via redenerende stappen en associatieve sprongen, via paradoxen, parallellen, vergelijkingen en metaforen.
Zo begint het openingsgedicht ‘Vasthoudendheid’ met
Er bestaan vele redenen waardoor je niet stil
kunt blijven liggen, ’s nachts.
Waarna verschillende van deze redenen de revue passeren, en die redenen op hun beurt een stroom van gedachten en overwegingen in gang zetten, met vreemde maar eigenaardig rake beelden in hun kielzog:
Je ogen zijn rood, omdat
iemand heeft gezegd dat je ogen zo blauw zijn en
dat heeft je geraakt.
Het gedicht ‘Broertje’, vangt op een gelijksoortige wijze aan:
Er zijn verschillende manieren waarop
je iemand kunt ophalen van zwemles en
te laat is er één van.
Waarna het broertje door een afwezige wordt ingefluisterd wat hij zoal kan bedenken gedurende de loze tijd van het wachten. Die mogelijke gedachten beginnen licht en frivool, maar worden algauw grimmig: op een dag zal het broertje eindelijk begrijpen hoe pijn werkt. Het gedicht besluit met een merkwaardige omdraaiing, een geruststelling: het broertje mag blij zijn dat het moet wachten. Deze verrassende conclusie vloeit evenwel voort uit de dynamiek van het gedicht:
Maar maak je vandaag nog maar
geen zorgen, broertje. Als je wacht,
gaat de tijd langzaam. Sta voor nu
nog maar even met een cafetariasnack
in je hand te kijken hoe het eind
van de straat het eind van de straat
zonder mensen blijft.
Lieke Marsmans poëzie wekt de indruk dat zij ter plekke ontstaat en zich ontrolt, alsof de dichter zélf verrast wordt door de loop en monding van haar gedachten – gedachten over dromen, herinneringen, gebeurtenissen, de taal.
Maar hoezeer de focus telkens ook wordt verlegd, de gedichten zijn van A tot Z helder, de beelden treffend, de verzen welluidend.
Huid: de vitrage die ervoor zorgt dat
onze organen geen schaduwen hebben.
De jury is erg onder de indruk van Wat ik mijzelf graag voorhoud van de jonge Lieke Marsman. Ze noemt het een opmerkelijk voldragen en overtuigend debuut.”
Video-impressie op http://vimeo.com/30040297
Interview met dichteres Lieke Marsman, winnares van de Debuutprijs “Het Liegend Konijn” 2011
Door Charlotte Rommes, CVN.
“Liekes debuutbundel bevat veel beschrijvingen van jeugdherinneringen. Ik vraag haar of ze verwacht dat de volgende fase in haar leven net zo inspirerend zal zijn als haar jeugd de afgelopen tijd geweest is?
De herinneringen aan vroeger zullen blijven komen, zo vertelt Lieke. En tegelijkertijd was het afgelopen jaar een drukke, zelfs turbulente tijd. Dat zal haar ongetwijfeld concrete nieuwe ideeën opleveren. Over een tijdje, want alle indrukken moeten eerst bezinken en daarvoor is rust nodig. Dat is best een opgave voor iemand die het moeilijk vindt om ‘nee’ te zeggen, zo legt ze uit.
Liekes gedichten zijn vaak verhalend. Ik vraag haar of ze van plan is om ook proza te schrijven?
Lieke vertelt dat ze op dit moment bezig is om de juiste vorm voor proza te ontwikkelen. Onlangs publiceerde ze voor het eerst een verhaal in het online tijdschrift hard//hoofd, met de titel ‘Mimicri / Mommy cries’. In vergelijking met poëzie vraagt proza om tekst die minder dicht is, waarin meer ‘lucht’ zit. Ze verduidelijkt: in een gedicht heeft ieder woord z’n uitgemeten plek en betekenis, terwijl in proza juist ook ruimte is voor passages waarin eigenlijk weinig gebeurt.
Opvallend genoeg merkt Lieke dat haar poëzie tegelijkertijd juist steeds compacter wordt, ten opzichte van een aantal woordrijke gedichten in de bundel Wat ik mijzelf graag voorhoud.
Ik vraag Lieke hoe ze alle media-aandacht ervaart? Zoals bijvoorbeeld het citeren van kleine stukjes uit een gedicht, dat door haar juist als één geheel gemaakt is.
Recensenten en journalisten moeten voorbeelden kunnen geven uit haar werk door te citeren, daar heeft Lieke begrip voor. Tegelijkertijd is ze een beetje overweldigd door de hoeveelheid media-aandacht van de laatste tijd, vooral omdat er veel aan betekenis op haar werk wordt geprojecteerd. Lieke herinnert zich nog haar eigen ervaring bij het klassikaal ontleden van andermans gedichten. Toen bekroop haar de gedachte: ‘Oh nee! Als ze dit straks maar niet met mijn werk gaan doen!’ Op zulke momenten worden in een gedicht allerlei betekenissen gezocht en gevonden die de schrijver er misschien helemaal niet inlegde, en dat is een gedachte die Lieke wel enigszins bevreemdt.
Merkt Lieke, of hoopt zij dat ze een jong publiek aanspreekt, door haar eigen jonge leeftijd?
Ze merkt geen specifieke belangstelling van jongeren, zo vertelt Lieke. Ze is ook niet op die manier met een bepaalde doelgroep bezig. Uiteindelijk bepaalt de lezer toch zelf of hij/zij een gedicht aansprekend vindt of niet, of diegene nu jong of oud is. Ze vertelt dat ze binnenkort op uitnodiging zal vertellen over haar werk aan de leerlingen van de examenklas op een middelbare school. Het is leuk, maar ook heel spannend, vertelt ze, om straks te zien hoe de jongeren op haar werk zullen reageren.
Tot slot bedank ik Lieke voor het voorlezen uit haar eigen werk, wat eerder op de avond onderdeel was van het programma rond de uitreiking van de prijs. Ik vertel dat ik ervan heb genoten, omdat het me nog meer inzicht heeft gegeven in de manier waarop ze de gedichten geschreven heeft. Lieke vraagt me of ik dat echt meen? Of ik niet het gevoel kreeg dat ze, door voor te lezen, haar interpretatie aan me opdrong? Ik antwoord haar dat het omgekeerde waar is: haar stem gaf mij de aanleiding om eens te blijven zitten, de tijd te nemen, te reflecteren en nieuwe invalshoeken te vinden.”